Bir zavallı gibi davranmamak hakkında Muhtemelen, üstat forumlarında bir iki kez duvara çivilenirsiniz. Bunların ayrıntıları, bu kılavuzda anlatılanlar veya benzerleri gibi olabilir. Nerelerde çuvalladığınız size söylenir ve bu muhtemelen oldukça renkli bir şekilde kamusal alanda yapılır.
Bu olduğu zaman yapabileceğiniz en aptalca şey; bağırıp çağırmak, haksızlığa uğradığınızı, kanuni haklarını arayacağınızı, onu anasından doğduğuna bin pişman edeceğinizi, patronunu tanıdığınızı ve bunun bedelini ödeteceğinizi, vs... söylemektir. Bunun yerine şunu yapın:
Boşverin gitsin. Bu normal ve aslında oldukça sağlıklı bir şeydir.
Toplumsal kurallar kendi bakımlarını kendileri yapmazlar. Bu kurallar, bunları uygulayan kişilerce tayin edilir ve yönlendirilir. Bu kişiler göz önünde olan insanlardır. Bütün eleştirilerin özel iletiler ile yapılması gerektiğini düşünmeyin, işler böyle yürümez. Birileri sizin yaptığınız bir şeyi beğenmez ya da yanlış olduğunu söylerse, kişisel olarak tacize uğradığınız çığlıkları atmanız da yararlı değildir. Bunlar kaybedenlerin davranışlarıdır.
Kibarlık olayını abartmış bazı üstat forumları vardır. Üyelerin gönderdikleri iletilerde hata olduğunu söyleyen iletiler atmak buralarda yasaktır. Buralarda "Yardım etmeyecekseniz, çenenizi kapalı tutun" kuralı uygulanır. Sonuçta ulaşılacak bir yer yoksa, seyahat etmenin bir anlamı olmadığı gibi, bu tür forumlar gevezelik yapılan boş ve gereksiz yerlerdir.
Abartılı dostluk ya da yararlılık: seçim sizin.
Unutmayın: Üstatlar, sizin çuvalladığınızı söylüyorsa ve bunu bir daha yapmamanızı istiyorlarsa, bunun iki sebebi olabilir: ya sizin için ya da topluluk için duyulan endişe. Aslında sizi yok farzederek hayatından çıkarabilir ve bu yol ilkine göre çok daha kolaydır. Eğer minnettar olamıyorsanız, en azından saygılı olun, nazik bir bebek gibi davranılmayı beklemeyin.
Bazen görünürde bir neden olmadan da, kimseyi rahatsız etmeseniz de (ya da sadece onlar ettiğinizi düşünseler bile) insanlar size kişisel olarak saldırabilirler. Bu durumlarda şikayetçi olmak başkalarını gerçekten rahatsız etmenize neden olacaktır.
Bu tartışmaları başlatanlar ya kendilerini uzman sanan acemiler ya da sizi rahatsız edip edemeyeceğini deneyen psikologlardır. Diğer okuyucular onları umursamayacak veya kendileri ile ilgilenmenin bir yolunu bulacaklardır. Böyle tartışmalar başlatanlar kendileri için problem yaratırlar, bununla da sizin ilgilenmeniz gerekmez.
Sizi böyle bir tartışmanın içine çekmelerine de izin vermeyin. En iyisi böylelerini görmezden gelmektir.
Aşağıda üstatların cevap vermeye değmeyeceğini düşündüğü, bazı klasik aptalca sorular bulacaksınız: 11.6.1. X uygulamasını veya kaynak kodunu nereden bulabilirim?
Benim bulduğum yerden, -- internette bir aramadan sonra.
Google'ı nasıl kullanacağınızı bilmiyor musunuz?
11.6.2. Y'yi yapmak için X'i nasıl kullanabilirim?
Şayet yapmak istediğiniz şey Y ise, bu sorunu çözmek için uygun olmayan bir yöntemi kullanarak, bu sorunu nasıl çözeceğinizi sormayın. Bu şekilde sorulmuş sorular, X hakkında cahil ve çözmeye çalıştığınız Y sorunu hakkında tam bir bilgiye sahip olmayan insanlar olduğunuz izlemini uyandırır. Genelde bu tür insanlarla, sorunlarını açıklayana kadar ilgilenmemek en iyi yöntemdir.
11.6.3. Kabuk ayarlarımı nasıl yapabilirim?
Bu soruyu soracak kadar zeki isen
RTFM dan sonra çözümü kendin bulacak kadar da zekisindir.
11.6.4. AcmeCorp belgesini, Bass-o-matic dosya dönüştürücü kullanarak TeX dosyasına dönüştürebilir miyim?
Dene ve gör. Eğer denersen; (a) cevabı öğrenmiş olursun (b) benim vaktimi boşa harcamamış olursun.
11.6.5. Yazılımım, ayarlarım, SQL girdilerim çalışmıyor.
Bu bir soru değil, "Yirmi soruda senin gerçek sorununu anlama" gibi bir oyunla ilgilenmiyorum. Yapacak daha iyi işlerim var. Bu tip bir şeye vereceğim tepki şunlardan biridir:
* Eklemek istediğin başka birşey var mı?
* Hımm, çok kötü, umarım sorununu çözersin.
* Bende de aynı sorun var...
11.6.6. Windows makinemle ilgili bir sorunum var, yardım edebilir misiniz?
Tabii. O Microsoft çöpünden kurtul ve Linux veya BSD gibi açık kodlu bir işletim sistemi kur.
Not
Resmi bir Windows sürümü olan ya da Windows makinelerle etkileşen (samba gibi) programlarla ilgili sorular sorabilirsiniz. Problemin programdan değil Windows'tan kaynaklandığını söyleyen yanıtlar aldığınızda şaşırmayın çünkü hatanın ondan kaynaklanması sıkça karşılaşılan bir durumdur.11.6.7. Yazılımım çalışmıyor. Sanırım sistemdeki X bozuk.
Yüzlerce veya binlerce kişi tarafından kullanılan sistem çağrılarındaki ve kütüphanelerindeki apaçık bir eksikliği bildiren ilk kişi olmanız muhtemel olmakla birlikte, elinizde sarsılmaz deliller olmadığı gün gibi aşikar. Olağandışı iddialar, olağandışı kanıtlar gerektirir; bu tür bir şuçlama yaparken, durumu açık seçik beyan etmeniz ve hatayı meydana getiren olayları ayrıntılı bir şekilde belgelemeniz gerekir.
11.6.8. Linux veya X'i yüklerken sorun yaşıyorum. Yardım eder misiniz?
Hayır. Bu sorunu çözmem için, makinana doğrudan erişim sağlamam gerek. Yerel Linux Kullanıcılar Grubundan yardım isteyebilirsin. Kullanıcı grupları listesine
buradan erişebilirsiniz.
Not
Linux yüklemekle ilgili sorular bir forumda veya özel bir dağıtımın mesaj listesinde ya da yerel kullanıcı grubu forumunda uygun olabilir. Bu durumlarda hatanın ayrıntılarını tam olarak tanımlamaya dikkat edin ama öncelikle "linux" ve şüpheli gördüğünüz donanımların isimlerini anahtar kelimeler olarak kullanarak dikkatli bir arama yapın.11.6.9. Root parolasını nasıl kırarım? Sohbet Kanalları yöneticileri haklarını nasıl çalarım? Başkalarının e-postalarını nasıl okurum?
Bu tür bir şey için bir üstattan yardım istediğine göre, sen gerçek bir moron olmalısın.
İyi ve kötü sorular Bu bölümde, nasıl akıllıca soru sorulduğunu örneklerle göstermeye çalışacağım. Aynı problem hakkında bir çift soru göreceksiniz: doğru düzgün sorulmuş olan ve aptalca sorulmuş olan.
Örnek 11.1.
Aptalca: Nereden Foonly Flurbamatic hakkında bişeyler bulabilirim?
Bu soru cevap olarak bir "STFW (Lanet Olası İnternet'i Ara/Search The Fucking Web)" için adeta yalvarıyor.
Zekice: "Foonly Flurbamatic 2600" hakkında Google'ı denedim , ancak yararlı/kullanılabilir birşeyler bulamadım. Burada, bu aygıt hakkında programlama bilgisi bulabileceğim bir yer bilen var mı?
Bu soruyu soran kişi gerekli aramaları yapmış ve görünen o ki gerçek bir sorun ile karşı karşıya.
Örnek 11.2.
Aptalca: Foo projesinden kodları, derlemek için, alamıyorum. Neden çalışmıyor?
Ona göre bunu birisi bozmuş. Hem kibirli hem de aptal.
Zekice: Foo projesinin kodları Nulix 6.2'de derlenmiyor. SSS'i okudum ancak orada Nulix ile alakalı sorunlardan bahsedilmemiş. Burada yaptığım derleme işleminin bir kopyası var, bu benim yaptığım bir hatadan mı kaynaklanıyor?
Kullandığı ortamı belirtmiş, SSS'i okumuş, aldığı hataları göstermiş ve bu hatanın başkasından kaynaklandığını düşünmüyor. Bu insan biraz ilgiyi hak ediyor.
Örnek 11.3.
Aptalca: Ana kartımla ilgili problemim var. Birisi bana yardım edebilir mi?
J. Random Hacker'ın bu soruya muhtemel cevabı şöyle olur: "Pekala. Geğirmeye ve çocuk bezini değiştirmeye de ihtiyacın var mı?". Akabinde "delete" tuşuna bir tık.
Zekice: S2464 anakartımda X'i, Y'yi ve Z'yi denedim. Bunlar işe yaramayınca A'yı, B'yi ve C'yi denedim. C'yi deneyince şaşırdığımı da belirteyim. Açıkca görülüyor ki hedehödö bozukluk yapıyor, fakat beklenmedik sonuçlar alıyoruz. Athlon MP anakartlarda bozuklukların sebebi genelde nedir? Birinin sorunu nasıl çözebileceğim hakkında bir fikri var mı?
Bu pasif olarak cevabı bekleyen bir insan olmaktansa, sergilediği sorun-çözüm konusundaki zekasını kullanarak bir cevap almayı hakediyor
Son sorudaki, "Bana bir cevap verin!" ve "Bu sorunu çözmem için ek olarak daha ne tür testler yapabileceğimi bulmama yardım eder misiniz lütfen?" istemleri arasındaki küçük ama önemli farka dikkat edin.
Esasında son olay 2001 Ağustos'unda linux-kernel e-posta listesinde (lkml) olmuş gerçek bir olayı temel almaktadır. Orada soruyu soran kişi ben(Eric)dim. Bir Tyan S2462 ana kart üzerinde anlaşılmayan hatalar oluyordu. Liste üyeleri, bu sorunu çözmem için ihtiyaç duyduğum kritik bilgileri göndermişlerdi.
Soruyu benim sorduğum yöntemi kullanarak sormakla, insanlara "çiğneme tütünü" vermiş olursunuz: Soruyu, insanları kışkırtacak şekilde basit ve çekici hale getirdim. Karşımdakilere, onların yeteneklerine saygı gösterdiğimi ve benimle aynı dünyada yaşayan insanlar olarak gördüğümü ve sorunun çözümünde onlara güvendiğimi belirtmiş oldum. Ayrıca, tıkandığım test aşamalarının neler olduğunu belirterek, onların zamanlarında saygı gösterdiğimi de belirtmiş oldum.
Bütün bunlardan sonra, onlara teşekkür edip, sorunun nasıl çözüldüğünü bildirdiğimde; listedeki üyelerden birisi, bu sorunun çözüme ulaşmasının sebebinin benim "adım/ünüm" değil, soruyu soruş biçimim olduğunu söyledi.
Üstatlar, acımasız bir şekilde, yetenek ve beceriye göre ödüllendiren bir sisteme sahiptirler. Eminim ki o sözü bana söyleyen kişi haklı idi. Şayet bir salak gibi davranmış olsa idim, oldukça sert tepki alacağım gün gibi aşikardı. Bütün olayı bir açıklama şeklinde yazma önerisi, beni bu kılavuz yazmaya götüren sebep olmuştur.
Cevap alamazsanız Eğer bir cevap alamazsanız, bunu kişisel bir olay olarak algılamayın. Bazen, sorduğunuz sorunun cevabı, grup üyeleri tarafından bilinmiyor olabilir. Cevap alamamış olmanız, sizin önemsenmediğiniz anlamına gelmez. Kuşkusuz bu farkı dışarıdan algılamak oldukça zor olsa gerek.
Genel olarak; aynı soruyu tekrar gruba göndermek kötü bir fikirdir. Bu, anlamsız bir şekilde kızgınlık ifadesi olarak yorumlanabilir. Sabırlı olun: size yanıt verebilecek kişi farklı zaman dilimlerinde olduğundan uyuyor olabilir. Ya da sorunuz iyi biçimlendirilmiş değildir.
Yardım alabileceğiniz başka kaynaklar mevcut. Genellikle çaylaklar için daha uygun olabilecek yerler bulabilirsiniz.
Herhangi bir uygulama yazmamış olsalar bile, uygulamalar konusunda bilgili ve ilgili yerel kullanıcı grupları ve İnternet grupları bulabilirsiniz. Bu gruplar, insanların birbirine ve çaylaklara yardım etmesi amacı ile kurulmuştur.
Yardım alabileceğiniz irili ufaklı pek çok ticari şirket bulunmaktadır (Red Hat ve SpikeSource diğer pek çokları arasından en çok bilinenleridir). Yardımdan payınıza düşen kısmı alamayacağınız fikrine saplanıp dehşete düşmeyin. Nasıl ki arabanızın motorunda bir sorun olunca, gidip ücreti karşılığı tamir ettiriyorsanız, yazılımlarda bir sorun olduğunda da bu yola başvurabilirsiniz. Yazılımları ücretsiz edinmiş olsanız bile, her zaman ücretsiz destek bekleyemezsiniz.
Linux gibi yaygın yazılımlar için, geliştirici başına en azından 10.000 kullanıcı düşmektedir. Bir kişinin 10.000 kişiden gelecek yardım beklentisini karşılaması mümkün değildir. Yazılım desteği için para ödemeniz gerekse bile, bunun bedelini yazılımı satın almak için ödeyeceğiniz bedelden daha az olduğunu unutmayın (kapalı kaynak kodlu yazılımların desteği genellikle açık kaynak kodlu olanlara kıyasla daha pahalıdır).
Sorulara yararlı bir şekilde nasıl cevap verilir Kibar olun.
Sorunlardan kaynaklanan sıkıntılar insanları öyle olmadıkları zamanlarda bile kaba veya aptal gösterebilirler.
İlk kabahatliye çevrim dışı cevap verin.
Gerçekten hata yapmış birini herkesin önünde küçük düşürmeniz gerekmez. Bir acemi arşivleri nasıl tarayacağını veya SSS'ın nerede bulunduğunu bilemeyebilir.
Şayet cevaptan emin değilseniz, bunu açıkca belirtin!
Yanlış ama otoriter tarza verilmiş bir cevap hiç cevap vermemekten daha kötüdür. Kimseyi yanlış bir yola sürüklemeyin. Dürüst ve alçak gönüllü olun; akranlarınıza ve takipçilerinize iyi örnek olun.
Yardımcı olamıyorsan, bari köstek olma.
Yardım isteyen kişinin ayarlarını karman çorman edecek şakalar yapmayın. Bunları talimatlar olarak algılayanlar olabilir.
Sorunu anlamaya yönelik sorular sorun, ayrıntılara ulaşmaya çalışın.
Şayet bu işte iyi iseniz, karşınızdakiler yeni şeyler öğrenecektir ve belki siz de. Kötü sorulmuş soruları, iyi sorular halinde dönüştürmeye çalışın. Unutmayın ki bir zamanlar sizlerde çaylaktınız.
Bazı zamanlarda sadece RTFM diye cevaplamak haklı görülebilse bile, tembel bir adama cevap verirken bir kılavuza yönlendirmek daha iyi olabilir. Hatta arama motorlarında kullanılmak üzere bir anahtar kelime bile olabilir.
Şayet soruyu tamamen cevaplayacaksanız, gereken önemi gösterin.
Yanlış araçlar kullanan insanlara, doğru yolu gösterin, orada cebelleşmelerine izin vermeyin. Soruları ve sorunları daha düzgün kalıplar haline sokun.
Çevrenizdeki insanların sorulardan bir şeyler öğrenmesini sağlayın.
Bir soruyu cevapladığınız zaman, kendi kendinize şu soruyu sorun: "Hangi SSS veya kılavuz üzerinde değişiklikler yapmalıyız ki bu tür sorular bir daha sorun olarak ortaya çıkmasın?" Daha sonra bu kılavuza bir yama gönderin.
Şayet soruyu cevaplamak için araştırma yapmış iseniz, cevabı uydurmuş gibi görünmektense, yetenek ve becerilerinizin ortaya çıkmasına izin verin. İyi bir soruya cevap vermek, birini bir öğünlük yemek ile beslemek ile aynıdır ama gerekli yenetekleri kazanmaları için örneklerle anlatarak sağlamak ona balık tutmayı öğretmek olacaktır.
İlgili kaynaklar
Eğer kişisel bilgisayarların, Unix'in ve Internetin nasıl çalıştığını merak ediyorsanız
The Unix and Internet Fundamentals HOWTO'yu okuyabilirsiniz.
Eğer bir yazılım geliştirir veya bir yazılım için yama hazırlarsanız
Software Release Practice HOWTO'yu rehber olarak kullanabilirsiniz.
comu.edu.tr
